2021 Chứng khoán Phái sinh (Derivative Securities) là gì?

Bitcoin Vietnam News 14/01/2021

Trong lịch sử thị trường chứng khoán Việt Nam, các nhà đầu tư chỉ có thể mua vào và bán ra các loại chứng khoán thông thường và không hề biết đến khái niệm “bán khống”. Tuy nhiên, từ khi xuất hiện thị trường chứng khoán phái sinh, các nhà đầu tư có thể thực hiện các lệnh sell khi xu thế thị trường có thể đi xuống trong tương lai. Vậy chứng khoán phái sinh là gì và có bao nhiêu loại, sự khác biệt giữa sản phẩm phái sinh và cổ phiếu là như thế nào? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu nhé!

Chứng khoán phái sinh là gì?

Về bản chất, “Chứng khoán phái sinh là những công cụ được phát hành trên cơ sở những công cụ đã có như cổ phiếu, trái phiếu, nhằm nhiều mục tiêu khác nhau như phân tán rủi ro, bảo vệ lợi nhuận hoặc tạo lợi nhuận. Các chứng khoán phái sinh sẽ là đòn bẩy, làm tăng nhiều lần giá trị các đối tượng đầu tư như cổ phiếu, trái phiếu, để đảm bảo rằng nếu giá của cổ phiếu, trái phiếu có thay đổi bao nhiêu thì giá của các công cụ phái sinh vẫn sẽ được duy trì ở mức ban đầu.

Đặc điểm của chứng khoán phái sinh

• Mỗi chứng khoán phái sinh được thành lập trên tối thiểu một tài sản cơ sở và có giá trị gắn liền với giá trị của phần tài sản đó.
• Chứng khoán phái sinh không xác nhận quyền sở hữu với tài sản cơ sở mà chỉ là sự cam kết về quyền và nghĩa vụ phát sinh trong tương lai giữa hai bên tham gia vào hợp đồng. Thêm nữa, loại chứng khoản này còn là công cụ gắn liền cùng đòn bẩy tài chính. Do đó, chứng khoán phái sinh mang tính chất chủ yếu là đầu tư vào sự biến động giá trị của tài sản chứ không phải là sự đầu tư vào một loại tài sản thực tế.
• Giao dịch chứng khoán phái sinh vào lúc ban đầu yêu cầu về vốn đầu tư không cao, thấp hơn nhiều so với việc đầu tư trong thị trường tài sản cơ sở. Tuy nhiên, song song với tiềm năng về lợi nhuận và vốn đầu tư thì nguy cơ tiềm ẩn cũng không thấp vì những dự báo của nhà đầu tư có thể chênh lệch so với thực tế.

Các loại chứng khoán phái sinh

Chứng khoán phái sinh thường tồn tại dưới các loại hình như: hợp đồng kỳ hạn (forward); hợp đồng tương lai (future); hợp đồng quyền chọn (option bao gồm hai loại: quyền chọn mua và quyền chọn bán); và hợp đồng hoán đổi (swaps).

Hợp đồng kỳ hạn: Là chứng khoán phái sinh giao dịch thỏa thuận, xác nhận cam kết mua hoặc bán một số lượng tài sản cơ sở nhất định theo một mức giá đã được xác định vào một ngày đã được ấn định trước trong tương lai. Có ý kiến cho rằng, Hợp đồng kỳ hạn “là hợp đồng thỏa thuận trước để mua hoặc bán một lượng tài sản, chứng khoán tại một thời điểm nhất định trong tương lai với mức giá giao dịch được xác định trước”. Quan điểm khác cho rằng, Hợp đồng kỳ hạn chỉ “là một thỏa thuận giữa hai bên tham gia để mua và bán một loại tài sản ở một thời điểm nhất định trong tương lai với mức giá được xác định trước ngay ở thời điểm hiện tại”.

Hợp đồng tương lai: Về bản chất, đây là loại hợp đồng “cam kết mua hoặc bán các loại chứng khoán, nhóm chứng khoán hoặc chỉ số chứng khoán nhất định với một số lượng và mức giá nhất định vào ngày xác định trước trong tương lai”. Đây chính là “hợp đồng thỏa thuận trước để mua hoặc bán một lượng tài sản, chứng khoán với mức giá giao dịch được xác định trước vào một thời điểm xác định trong tương lai”. Cần lưu ý, mức giá mà các bên đã xác định trong tương lai sẽ không bị phụ thuộc vào thị trường tại thời điểm giao dịch đó.

Hợp đồng quyền chọn: Là hợp đồng cho phép người nắm giữ có quyền mua hoặc bán một loại chứng khoán vào thời điểm nhất định trong tương lai với mức giá xác định trước. Nói cách khác, “quyền chọn mua, quyền chọn bán là quyền được ghi trong hợp đồng cho phép người mua lựa chọn quyền mua hoặc quyền bán một số lượng chứng khoán được xác định trước trong khoảng thời gian nhất định với mức giá được xác định trước”. Như vậy, quyền lựa chọn mua hoặc quyền bán cổ phiếu được hiểu là quyền của các nhà đầu tư (không phải là nghĩa vụ), trong đó, nhà đầu tư được phép mua hoặc bán một số lượng cổ phiếu được xác định trước theo giá cũng đã xác định trước trong một thời điểm tương lai. Hợp đồng quyền chọn được chia thành hai loại: Hợp đồng quyền chọn mua; Hợp đồng quyền chọn bán.

Hợp đồng hoán đổi (Swaps): Là một thỏa thuận giữa hai bên về việc hoán đổi các dòng tiền phát sinh từ các công cụ tài chính trong tương lai. Hợp đồng sẽ quy định rõ thời điểm hoán đổi dòng tiền và phương pháp tính toán cụ thể”. Hay có thể quan niệm, “Swaps cũng là một công cụ phái sinh dựa trên sự trao đổi và thực hiện hợp đồng trong lĩnh vực lãi suất và tiền tệ… Swaps là một cam kết song phương, theo đó, các nhà đầu tư sẽ trao cho nhau vào một ngày nhất định một số lượng tiền nhất định đồng tiền của một quốc gia để lấy một số lượng nhất định đồng tiền của quốc gia khác đã được quy đổi theo tỷ giá ngoại tệ hiện tại trong một thời gian xác định với điều hứa hoàn lại vốn khi đến kỳ hạn”.

Phân biệt chứng khoán phái sinh và chứng khoán cơ sở (cổ phiếu)

Chứng khoán phái sinh ở Việt Nam

Thị trường chứng khoán phái sinh là một thị trường còn khá mới lạ đối với các nhà đầu tư tại Việt Nam. Tính đến tháng 10/2018, hợp đồng tương lai là sản phẩm chứng khoán phái sinh đầu tiên được niêm yết và giao dịch trên thị trường Việt Nam, cụ thể là Hợp đồng tương lai trên chỉ số cổ phiếu (VN30 và HNX30) và Hợp đồng tương lai trên trái phiếu chính phủ (kỳ hạn 5 năm). Các sản phẩm này được lựa chọn trước tiên do tính chất sản phẩm đơn giản, tài sản cơ sở đều là các công cụ có độ rủi ro thấp và có tính đại diện cao. Nguyên tắc giao dịch Hợp đồng tương lai cũng không quá khác biệt so với giao dịch cổ phiếu trên thị trường cơ sở.

Thông số HĐTL chỉ số VN30

Thông số HĐTL trên trái phiếu chính phủ

Chứng khoán phái sinh là gì là câu hỏi được nhiều người quan tâm khi muốn tham gia vào thị trường chứng khoán. Hy vọng với bài viết trên, bạn đã có thêm thông tin để chuẩn bị cho mình một cách tốt nhất.

CẢNH BÁO: Đầu tư vào các sản phẩm tài chính tiềm ẩn rất nhiều rủi ro mà có thể không phù hợp với một số nhà đầu tư. Do đó hãy cân nhắc kỹ lưỡng và làm chủ bản thân trước khi đưa ra bất kỳ quyết định nào cấu thành từ những nội dung tham khảo tại website này. Đồng thời bạn có thể THAM GIA NHÓM THẢO LUẬN của chúng tôi để thảo luận thêm về những gì bạn đang quan tâm.