MỚI Hướng dẫn toàn tập về bán khống (+Ví dụ thực tế)

Trong nội dung bài viết này, những bạn sẽ tiến hành học toàn bộ những kiến thức và kỹ năng rất cần thiết về bán khống. Cụ thể:

• Hiểu đúng thế nào là bán khống
• Cách thức tiến hành giao dịch bán khống
• Bán khống tại thị trường Việt Nam
• Những giao dịch bán khống nổi tiếng

Chúng ta sẽ đi vào chi tiết rõ ràng ngay giờ đây.

Bán khống (hay Short selling) là gì?

Bán khống là hoạt động giải trí và sinh hoạt kiếm lợi nhuận từ việc giảm giá của góp vốn đầu tư và sàn chứng khoán, như CP hay trái phiếu.

Thông thường khi góp vốn đầu tư, những bạn sẽ mua một CP, sở hữu và kỳ vọng thu được lợi nhuận từ việc giá CP tăng (và cổ tức được trao).

trái lại:

Với bán khống, bạn kỳ vọng giá CP sẽ giảm giá đi xuống.

Và để thu được lợi nhuận từ việc giá CP đi xuống, bạn cũng trọn vẹn có thể MƯỢN 1 LƯỢNG CỔ P.HIẾU và bán nó đi (do đó, bán khống được hiểu là bán khi toàn bộ chúng ta không sở hữu CP).

Trong tương lai, khi giá CP giảm về mức mà bạn kỳ vọng, bạn cũng trọn vẹn có thể thâu tóm về lượng CP đó (đóng trạng thái, close position) với mức giá thấp hơn và…

…hưởng lợi từ chênh lệch giá, giữ giá cả (ban sơ) và giá thâu tóm về (trong tương lai).

Ví dụ:

Cổ phiếu MWG tại ngày 30/9/2019 giao dịch ở tại mức giá khoảng chừng 128k/CP.

Giả sử trong một năm tới, bạn tin rằng giá CP MWG sẽ giảm về mức 100k/CP. Khi đó, để kiếm lời từ việc này, bạn quyết định hành động bán khống CP MWG.

Cụ thể, bạn mượn 10,000 CP MWG (mượn ở đâu thì mình sẽ chi tiết rõ ràng ở dưới) và bán khống trên thị trường.

Chi tiết cho giao dịch này sẽ như sau:

Trong ví dụ trên, bạn đã lãi 280 triệu cho giao dịch bán khống này.

Tuy nhiên, đây chỉ là trong trường hợp tích cực, khi toàn bộ chúng ta Dự kiến đúng Xu thế giá CP.

Trong thực tiễn, nếu giá CP lại tăng thêm một50k/CP thì những bạn sẽ lỗ 22.000đ cho từng CP (rõ ràng, 150k – 128k).

Khi đó, tổng lỗ của những bạn sẽ là 220 triệu.

Ở đây bạn cũng trọn vẹn có thể thấy:

Mặc dù giao dịch bán khống trọn vẹn có thể đem lại cho bạn lợi nhuận rất rộng (kể cả khi toàn bộ chúng ta không sở hữu CP và giá CP giảm), nhưng luôn tồn tại rủi ro đáng tiếc rất rộng khi giá CP luôn dịch chuyển.

Cách tiến hành bán khống ra làm thế nào?

Thực tế là, thị trường Việt Nam không được chấp nhận bán khống.

Việc tiến hành giao dịch bán lúc không sở hữu CP là vi phạm pháp lý (theo Luật góp vốn đầu tư và sàn chứng khoán 2006).

Tuy nhiên, nếu người mua muốn tiến hành bán khống, vẫn đang còn một vài những cách trọn vẹn có thể tiến hành được.

Cảnh báo: Cách làm này trọn vẹn có thể không hợp pháp và không được bảo vệ bởi pháp lý nếu xẩy ra tranh chấp. Mọi thông tin trong nội dung bài viết này chỉ mang tính chất chất chất san sẻ thành viên và tránh việc được xem như một lời khuyên. Bạn nên tìm hiểu thêm những Chuyên Viên tư vấn về pháp lý trước lúc đưa ra bất kỳ quyết định hành động nào. GoValue miễn trừ mọi trách nát nhiệm tương quan.

Cách #1: Vay/mượn CP từ Tay to (Big Boys)

Thông thường thì những đội nhóm trên thị trường luôn sở hữu một lượng rất rộng CP của những doanh nghiệp đầu ngành.

Nếu bạn muốn bán khống 1 CP nào này mà Big Boys đang sở hữu, họ sẵn sàng cho bạn mượn để bán khống.

Tất nhiên, những bạn sẽ phải “đặt cọc” (ký quỹ margin) 1 khoản tiền mặt để đảm nói rằng bạn không “trở mặt” khi lỡ bị lỗ, hay giá CP tăng.

Khoản đặc cọc, ký quỹ này trọn vẹn có thể từ 20 – 30% tổng mức giao dịch…

…và đây đó là tổng số vốn bạn phải chi ra ban sơ.

Như ví dụ ở trên:

Giá trị giao dịch ban sơ là một trong những28.000đ/CP * 10.000 CP = 1.28 tỷ VNĐ.

P.hần vốn bạn phải chi ra để ký quỹ là khoảng chừng 20% * 1.28 tỷ = 256 triệu VNĐ.

Điều đó tức là gì?

Chỉ với số vốn 256 triệu, bạn cũng trọn vẹn có thể tiến hành 1 giao dịch có trị giá 1.28 tỷ VNĐ, và trọn vẹn có thể có lãi đến 280 triệu, lãi 109% nếu Dự kiến đúng…

…nhưng ngược lại, chỉ với mức tăng 17% của CP (từ là một trong những28k lên 150k), những bạn sẽ lỗ 220 triệu và mất gần như thể toàn bộ số vốn hiện có.

Và ngay lúc số vốn ký quỹ của bạn đã mất hết, Big Boys sẽ yêu cầu bạn bổ trợ update tiền mặt để duy trì trạng thái bán khống.

Nếu bạn không hề tiền mặt?

Họ sẽ đóng trạng thái của bạn, tịch thu CP đã cho bạn mượn và giữ lại toàn bộ số tiền bạn đã “đặt cọc”.

(Gợi ý: Bạn có thấy giống đánh bạc không?)

Cách #2: Bán hợp đồng tương lai chỉ số VN30

Cách làm này về thực ra, tương tự như hoạt động giải trí và sinh hoạt bán khống nhưng trọn vẹn hợp pháp.

Cụ thể:

Bạn sẽ bán những hợp đồng tương lai chỉ số VN30.

Tuy nhiên, điểm hạn chế của những cách làm này là những bạn sẽ không còn thể bán khống 1 CP rõ ràng nào.

Mà thay vào đó, những bạn sẽ bán khổng toàn bộ chỉ số VN30 (rổ CP gồm có 30 CP đại diện thay mặt, thường có vốn hóa và thanh toán tốt nhất).

Khi đó, những bạn sẽ phải dự báo được Xu thế chung của VN30:

• Liệu chỉ số này còn có đi xuống trong tương lai hay là không?
• Xu vị trí hướng của những CP lớn trong rổ chỉ số VN30 ra làm thế nào?

Thực tế là…

…việc Dự kiến giá CP hay dịch chuyển của (chỉ số) thị trường là việc cực kỳ khó, thậm chí còn là một không thể.

(Thú thật, tuy nhiên có hơn 1hai năm kinh nghiệm tay nghề góp vốn đầu tư chuyên nghiệp, tôi cũng không tồn tại năng lực Dự kiến được sự dịch chuyển của chỉ số thị trường).

Vì thế, thành viên tôi tin rằng, hoạt động giải trí và sinh hoạt bán khống nên làm tiến hành nếu người mua là một trong những CHUYÊN GIA THỰC SỰ và chỉ trong một vài trường hợp đặc biệt quan trọng.

Nên sử dụng bán khống trong trường hợp nào?

Cũng tựa như hầu hết giao dịch khác, hầu hết mọi người tiến hành bán khống với tiềm năng tìm kiếm lợi nhuận.

Và thực tiễn, trong lịch sử dân tộc bản địa góp vốn đầu tư, có thật nhiều thương vụ làm ăn bán khống tạo ra những lịch sử một thời với những mức lợi nhuận khổng lồ.

Trường hợp #1: Tìm kiếm lợi nhuận

Bạn sẽ làm gì để sở hữu lợi nhuận nếu giá CP đã tiếp tục tăng ở tại mức rất cao? Chỉ số thị trường đã tiếp tục tăng liên tục 100% – 200%?

Thông thường, trong những quá trình thị trường tăng nóng, thì việc tìm kiếm những thời cơ góp vốn đầu tư mê hoặc (rõ ràng là những CP đang giao dịch dưới giá trị thực của nó) sẽ rất trở ngại.

Và trong trường hợp này, có thật nhiều nhà góp vốn đầu tư chuyên nghiệp nhìn thấy Xu thế giá giảm trong tương lai và sẵn sàng bán khống CP hoặc chỉ số để tối đa lợi nhuận.

Hoặc trong một số ít trường hợp, khi toàn bộ chúng ta là người thao tác trong chính doanh nghiệp…

…và bạn biết 1 thông tin rất xấu đi về công ty mà trọn vẹn có thể khiến giá CP giảm sâu nếu thị trường biết được tin này.

Khi đó, bạn cũng trọn vẹn có thể bán khống CP trước lúc thông tin nội bộ được đưa lên truyền thông.

Hoặc 1 trường hợp tầm cỡ nhất là bán khống trong quá trình khủng hoảng bong bóng tài sản (trước khủng hoảng cục bộ rủi ro đáng tiếc tài chính).

Đây là thời cơ “ngàn vàng” dành riêng cho bạn để bán khống để tìm kiếm lợi nhuận (case study chi tiết rõ ràng ở dưới).

Tuy nhiên, tôi muốn chú ý quan tâm bạn 1 lần nữa:

Vì mức lỗ so với giao dịch bán khống là không số lượng giới hạn, bạn cũng trọn vẹn có thể “cháy” thông tin tài khoản chỉ trong một vài phiên giao dịch…

…nên nếu người mua không phải là Chuyên Viên trong nghành nghề này, tốt nhất là bạn tránh việc “thử liều” với bán khống.

Trường hợp #2: P.hòng vệ (hedging) cho khuôn khổ góp vốn đầu tư

Đối với cùng 1 người quản trị và vận hành quỹ (hoặc khi toàn bộ chúng ta là một trong những nhà góp vốn đầu tư chuyên nghiệp), phòng vệ (hedging) luôn là một trong những công cụ quan trọng và hữu dụng để giảm thiểu rủi ro đáng tiếc thời hạn ngắn do tác động từ những dịch chuyển của thị trường.

Ví dụ:

Khi khuôn khổ góp vốn đầu tư của bạn có mức giá trị rất rộng, giả sử, khoảng chừng 20 tỷ và đa phần sở hữu những CP lớn trong rổ VN30.

Đến những quá trình thị trường tăng nóng (như quá trình 2016 – đầu 2018), khuôn khổ của bạn đang lãi trên +50%.

Bạn sẽ làm gì?

Cách #1: Đơn giản nhất là: BÁN CỔ P.HIẾU

Cách làm này hợp lý về mặt lý thuyết vì bạn cũng trọn vẹn có thể thuận tiện và đơn thuần và giản dị chốt lãi và thu tiền mặt về…

…nhưng thực tiễn, vì bạn sở hữu thật nhiều CP, việc bán chốt lãi CP sẽ đã có được thật nhiều điểm xấu đi.

Cụ thể:

• Giá mà bạn bán sẽ giảm dần nếu người mua và bán với lô lớn
• Việc bán với lô lớn sẽ tác động xấu đi đến tư tưởng của những nhà góp vốn đầu tư nhỏ lẻ khác và trọn vẹn có thể tạo thành hiệu ứng domino khiến giá CP càng giảm sâu hơn
• Khi bạn muốn góp vốn đầu tư dài hạn và không thích giữ nhiều tiền mặt (để tiền mặt là “tiền chết”)
• Khi bạn là cổ đông có tương quan đến doanh nghiệp và việc bán CP là yếu tố “cấm kỵ”

Nói ngắn gọn:

Nếu bạn sở hữu 1 lượng rất rộng CP thì việc bán CP để chốt lãi là yếu tố không thuận tiện và đơn thuần và giản dị.

Vậy làm thế nào để vẫn bảo toàn được lợi nhuận mà không cần bán CP?

Có một những cách khác đơn thuần và giản dị hơn…

Cách #2: Thực hiện giao dịch hedging

Trong trường hợp này, bạn cũng trọn vẹn có thể tiến hành giao dịch phòng vệ hedging bằng phương pháp…

…bán hợp đồng tương lai chỉ số VN30.

Với những cách làm này, những bạn sẽ không còn cần bán CP khi dự báo CP trọn vẹn có thể giảm trong tương lai (tất yếu chỉ là giảm thời hạn ngắn và không phải là khủng hoảng bong bóng tài sản!) vì khuôn khổ đã được phòng vệ.

Cụ thể:

• Giá CP giảm làm giảm lợi nhuận của khuôn khổ
• Giao dịch bán hợp đồng tương lai chỉ số VN30 sẽ đã có được lãi và bù đắp cho phần lỗ từ việc CP giảm

Tất nhiên, trong trường hợp này bạn phải tính toán chi tiết rõ ràng tỷ trọng % khuôn khổ mà bạn muốn phòng vệ để trọn vẹn có thể xác lập quy mô thích hợp cho giao dịch bán hợp đồng tương lai tương ứng.

Note: Hedging là một trong những chủ đề nâng cao hơn nữa về việc phòng ngừa rủi ro đáng tiếc vì thế tôi sẽ không còn phân tích chi tiết rõ ràng trong nội dung bài viết này. Bạn trọn vẹn có thể tìm hiểu thêm chi tiết rõ ràng hơn ở đây.

Những phi vụ bán khống nổi tiếng toàn thế giới

Trong phạm vi nội dung bài viết này, tôi sẽ trình làng với bạn 2 phi vụ bán khống tầm cỡ nhất, để bạn hiểu được vai trò của bán khống và những quyền lợi to lớn của nó nếu người mua sử dụng hợp lý với mục tiêu rõ ràng.

Case study #1: The Big Short – Đại khủng hoảng cục bộ rủi ro đáng tiếc

Đây là một trong những trong những bộ phim truyền hình hay nhất về thị trường góp vốn đầu tư và sàn chứng khoán mà bạn tránh việc bỏ qua.

Bộ phim (dựa vào cuốn sách cùng tên: The Big Short) kể lại diễn biến của thị trường Mỹ trước đợt Đại khủng hoảng cục bộ rủi ro đáng tiếc năm 2007.

Trong số đó, nhân vật chính được nhắc tới là Michael Burry, một nhà quản trị và vận hành quỹ của một quỹ góp vốn đầu tư phòng hộ (hedge fund).

Cụ thể:

Michael đã phát hiện ra những khuyết điểm kém chết người trong khối mạng lưới hệ thống cho vay vốn dưới chuẩn (subprime loans) và thị trường bất động sản Mỹ trong năm 2005; và Dự kiến rằng toàn bộ khối mạng lưới hệ thống sẽ sụp đổ vào lúc quý 2/2007.

Để tận dụng thời cơ này, Michael đã tiến hành hàng loạt những giao dịch hoán đổi (rõ ràng, credit default swap) có thực ra tương tự như bán khống…

…được chấp nhận anh “đánh cược” với việc những góp vốn đầu tư và sàn chứng khoán có đảm bảo (mortgage-backed securities) sẽ sụp đổ.

Kết quả?

Thị trường sụp đổ như tính toán của Michael.

Q.uỹ do anh quản trị và vận hành thu về lợi nhuận hơn 489% với lợi nhuận thực hơn 2.69 tỷ USD.

Case study #2: George Soros gây ra khủng hoảng cục bộ rủi ro đáng tiếc Châu Á Thái Tỉnh Bình Dương 1997

George Soros là một trong những trong những nhà quản trị và vận hành quỹ đầu tư mạnh lịch sử một thời và thường được so sánh đối ngược với Warren Buffett với triết lý góp vốn đầu tư giá trị.

Có thật nhiều thương vụ làm ăn thành công xuất sắc nổi tiếng (như vụ bán khống đồng Bảng Anh chống lại nhà nước Anh) nhưng có lẽ rằng việc bán khống những đồng xu tiền châu Á năm 1997 gây ra nhiều tranh cãi và tốn “giấy mực” nhất.

Mặc dù đến 2006 (9 năm tiếp theo khủng hoảng cục bộ rủi ro đáng tiếc), Thủ tướng Malaysia có cuộc gặp với George Soros và thừa nhận rằng Soros không phải chịu trách nát nhiệm về cuộc khủng hoảng cục bộ rủi ro đáng tiếc.

Tuy nhiên, nếu đọc những gì Soros san sẻ trong cuốn sách “The Crisis of Global Capitalism: Open Society Endangered”, những bạn sẽ nhìn thấy rõ thực ra của bán khống trong những giao dịch của Soros:

Đầu năm 1997, quỹ Soros Fund Management nhận thấy rõ ràng rằng sự rất khác nhau giữa cán cân thanh toán và cán cân vốn (của những vương quốc Khu vực Đông Nam Á) ngày càng trở nên không bền vững và kiên cố. Chúng tôi bán khống đồng baht Thái và ringgit của Malaysia vào thời gian đầu xuân mới 1997 với thời hạn đáo hạn từ 6 tháng đến một năm. Thủ tướng Mahathir của Malaysia đã buộc tội tôi gây ra khủng hoảng cục bộ rủi ro đáng tiếc, đó thực sự là lời buộc tội vô địa thế căn cứ. Chúng tôi không bán đồng xu tiền này trong hoặc vài tháng trước khủng hoảng cục bộ rủi ro đáng tiếc, mà ngược lại đã mua vào khi những đồng xu tiền này khởi đầu giảm giá. Chúng tôi mua vào ringgit để lấy lợi nhuận cho những khoản đầu tư mạnh trước đó. Thời điểm là hơi sớm và chúng tôi đã để lại phần lớn lợi nhuận vì lo ngại Mahathir sẽ áp đặt những giải pháp trấn áp vốn. Đúng là ông ấy đã làm thế nhưng là thuở nào hạn lâu tiếp sau đó.

Việc bán khống khi khủng hoảng cục bộ rủi ro đáng tiếc xẩy ra khiến đồng Bath và Ringgit lao dốc.

Trong nỗ lực dùng USD để sở hữ vào đồng nội tệ để bảo vệ đồng xu tiền bản thân, nhà nước Thái Lan và Malaysia dần cạn kiện dự trữ ngoại hối và buộc phải thả nổi đồng nội tệ.

Hệ lụy của nó tác động lớn đến nền kinh tế thị trường tài chính và những doanh nghiệp không riêng gì có ở Thái Lan, Malaysia mà lan sang những nền kinh tế thị trường tài chính khác.

Đến hết 1998, GDP. của khối ASEAN giảm hơn 218 tỷ USD, tương tự 31.7%.

Ở chiều ngược lại, quỹ đầu tư mạnh mẽ của Soros thu về hơn 16 tỷ USD lợi nhuận ròng sau cuộc khủng hoảng cục bộ rủi ro đáng tiếc này.

Bottom line?

Dù bạn cũng trọn vẹn có thể nhìn thấy những khoản lợi nhuận khổng lồ trọn vẹn có thể tìm kiếm được từ bán khống, nhưng thực tiễn, đây không phải là “game show” dành riêng cho nhà góp vốn đầu tư thành viên.

Cá nhân tôi tin rằng, bạn tránh việc tiến hành bán khống.

Trong một số trong những trường hợp đặc biệt quan trọng, nếu người mua sở hữu 1 khuôn khổ rất rộng (hàng trăm tỷ), thì bạn cũng trọn vẹn có thể sử dụng bán khống như một giải pháp hedging để bảo toàn lợi nhuận và giảm thiểu rủi ro đáng tiếc.

Vậy nếu có ai đó mời chào bạn vay/mượn CP để bán khống, bạn nên làm gì?

Lựa chọn là ở bạn và bạn nên làm rõ mình đang làm gì (với ví tiền bản thân).